SAĞLIK ÇALIŞANLARININ İSTİFA YASAĞI HAKKINDA

Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün 27.10.2020 tarih ve “Personel İşlemleri” konulu yazısı ile; Bakanlık merkez ve taşra teşkilatında görev yapan bütün personelin her ne sebeple olursa olsun görevden çekilme taleplerinin kabul edilmeyeceği, yazıda sayılan sınırlı haller dışındaki izin, emeklilik, ayrılma, yer değiştirme vb. işlemlerinin ise süresiz olarak durdurulduğu duyurulmuştur.

Öncelikle belirtmek gerekir ki; Covid-19 salgını nedeniyle 100’ün üzerinde sağlık çalışanının hayatını kaybettiği, binlerce sağlık çalışanının ise halen tedavi gördüğü bir durumdayken Sağlık Bakanlığı’nın görevden ayrılmayı yasaklaması, izin ve emeklilik işlemlerini süresiz olarak durdurması sağlık çalışanlarının yaşam haklarını sınırlamaktan öte bütünüyle ortadan kaldırmaktadır.

Anayasa’nın 15. maddesinde sayılan savaş, seferberlik veya olağanüstü hallerde dahi kişilerin yaşam hakkı ile maddi ve manevi bütünlüğüne dokunulamaz. Temel hakların salgın hastalık gibi durumlarda sınırlanabilmesi için Anayasa ve tarafı olduğumuz uluslararası sözleşmeler uyarınca, kanun ile düzenlenmiş olması, böyle bir tedbirin demokratik bir toplumda gerekli olması ve yine alınan tedbirin ölçülü olması şartlarının varlığı gerekir.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 4. maddesi ile Anayasa’nın 18. maddesinde; hiç kimsenin zorla çalıştırılamayacağı ve angaryanın yasak olduğu belirtilmiştir. İlgili Anayasa maddesinin gerekçesinde; “Çalışma, iş görme kişinin serbest iradesiyle yüklendiği bir faaliyet, diğer bir deyimle serbest iradeyle üstlenilen bir yüktür. Bu yükün kişiye zorla kabul ettirilmesi, kendisinin, iradesi dışında bir faaliyette bulunmaya mecbur bırakılması hem kişi hürriyetiyle bağdaşmayan bir husustur; hem de bu duruma sokulan kişi için bir eziyet teşkil eder” denilmektedir.

Anayasa’nın 70. maddesinde kamu hizmetine girme bir “hak” olarak düzenlenmiş olduğundan bu hizmetten çıkmak da bir haktır. Gerekli şartları taşıyan kişilerin kamu görevlisi olmalarının engellenmesi hukuka aykırı olduğu gibi memurluktan çıkma iradesi gösteren kişilerin çalışmaya zorlanması da hukuka aykırıdır. 

Kamudan görev yapan hekimler yönünden istifa yolu ile işten ayrılmaları “çekilme” adı ile 657 sayılı Devlet Memurları Kanunun 94-98. Maddeleri arasında düzenlenmiştir. Buna göre istifa eden hekim, yerine atanan kimsenin gelmesine veya istifası kabul edilene kadar görevine devam eder, yerine atanan kimse bir aya kadar gelmediği veya yerine bir vekil atanmadığı takdirde, üstüne haber vererek görevini bırakabilir. Olağanüstü mazeretle çekilenler, üstüne haber vermek şartıyla bir ay kaydına tabi değildirler. Bu durumda görevinden istifa eden hekimler altı ay geçmeden, kabul veya 30 gün süresine uymayan hekimler ise 1 yıl geçmeden kamu görevine dönemezler.

657 Sayılı Kanun’un 96. Maddesinde ise “Olağanüstü hal, seferberlik ve savaş hallerinde veya genel hayata müessir afetlere uğrayan yerlerdeki” memurların çekilme istekleri kabul edilmedikçe veya yerine atanacaklar gelip işe başlamadıkça görevlerini bırakamayacakları, devamı maddelerde ise olağanüstü hallerde istifaları kabul edilmeden ayrılanların bir daha kamu görevine geri dönemeyeceği düzenlenmiştir.

Ülkemizde şu anda ilan edilmiş bir olağanüstü hal, seferberlik ve savaş hali bulunmamaktadır. 7269 sayılı Umumi Hayata Müessir Afetler Dolayısıyla Alınacak Tedbirlerle Yapılacak Yardımlara Dair Kanun’unun 1. maddesinde, umumi hayata müessir afet; deprem (yer sarsıntısı), yangın, su baskını, yer kayması, kaya düşmesi, çığ, tasman ve benzeri afetler olarak sayılmıştır.

Covid-19 genel hayata etki eden bir salgın hastalık olmakla birlikte 7269 sayılı Kanun da sayılan genel hayata müessir afetler arasında da bulunmamaktadır. Ayrıca 1593 sayılı Umumi Hıfzıssıhha Kanunu’nda da devlet memurlarının görevden çekilme, emeklilik ve izin haklarının sınırlandırılmasına ilişkin olarak idarelere yetki tanınmadığından sağlık çalışanlarının temel haklarını ortadan kaldıran Sağlık Bakanlığı yazısının hukuka aykırı olduğu açıktır.

Tüm bunlara ek olarak Sağlık Bakanlığı’nın merkez ve taşra teşkilatında görev yapan hekimler ve diğer sağlık çalışanlarının görevden çekilme ve emeklilik taleplerine ilişkin dilekçelerinde; Sağlık Bakanlığı Yönetim Hizmetleri Genel Müdürlüğü’nün 27.10.2020 tarih ve “Personel İşlemleri” konulu yazısının Anayasa ve uluslararası sözleşmeler ile koruma altına alınan yaşam ve sağlık hakkını ihlal ettiği şerhi düşülerek 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun görevden ayrılmaya ilişkin hükümleri doğrultusunda görevden ayrılma ve emeklilik işlemlerinin yerine getirilmesini talep edebilecekleri düşünülmektedir.

İsteyen meslektaşlarımıza Odamız tarafından hukuki destek sağlanacaktır.